İran’dan para transferi ve İran’a İhracat ile ilgili prosedürlerin nasıl olması gerektiğini anlatan, bir nevi ihracatçımıza yordam gösteren bir yazı, Orta Anadolu İhracatçı Birliklerinden mailime düştü. İran ile nasıl ticaret yapabilirim, iran’dan nasıl para transferi alabilirim, iranlı müşterim dolar hesabıma havale yapabilir mi, İran’a ihraç edilmesi yasak olan mallar nelerdir, Sarrafçılık ile İran’dan para transferi nasıl olur vb. sorularınızın yanıtlarını alabileceğiniz yazının içeriğini aşağıda paylaştım.
Yazıda 15 soru ve cevapları var. Cevaplandıran kurum T.C. Tahran Büyükelçiliği…Direk yetkili ağızın cevapları ile İran ile aranızda ki ticareti şekillendirebilirsiniz. Dolar olarak ödemeleri almamanız kesinlikle gerekmekte. Okuduğunuzda, İran’a gönderilmesi yasak olmayan ürünlerde dahi A.B.D. tarafından mimleneceğinize dair bir risk bulunmakta olduğunu göreceksiniz. Dolar iile yaptığınız ticaretlerde swift işleminden dolayı A.b.d. hazinesinin işlemden bilgisi oluyor ve paraya el koyabiliyor. Paraya el koymasa dahi Türkiye’de ki bankaların İran’dan gelen ödemeyi hesabınıza aktarmaması durumu ile karşılaşıyorsunuz. Ekşi sözlükte kuveytbank üzerinden işlem yapan bir kullanıcıyı okumuştum fakat, direk yetkili ağızdan cevaplanan 15 soruda bundan hiç bahsedilmemiş. Genel itibari ile usd olarak ticaret yapmayın diyor.
Diğer bir kısım ise İran’a göndereceğiniz malların işlenerek 3. ülkelere İran tarafından satılamayacak mallar olması şartı var. Bunu da şu şekilde örneklemiş; Son kullanıcıya hitap eden araba, otobüs satışları serbest. Fakat bunları orduya satmak yasak. Araba lastiği/tekeri son kullanıcıya (end user) satmak serbest fakat bir araba fabrikasına satmak yasak gibi.
15 soruyu okuduktan sonra şu kanıya varıyorsunuz yarın birgün A.b.d. ye yapacağım ihracatlarda müdahale yemek istemiyorsam İran’la banka üzerinden para transferi yapmamalıyım. Bu noktada en mantıklı çözüm sarrafçılık oluyor. Bunun detayları paylaşacağım soru-cevap kısmında yer almıyor. Bu detaylara google üzerinden ulaşabilirsiniz.
Şunu da belirteyim önemli!
Para transferine nasıl çözüm bulursanız bulun, satış yapacağınız firmanın A.b.d. tarafından sdn listesine eklenmediğinden emin olun. SDN listesi, mercek altına alınan ve her türlü ticari faaliyeti takip edilen ambargoya direk muhatap firmaların yer aldığı bir veri tabanıdır.
SDN listesi ne demektir (ekşi sözlük): Amerika birleşik devletleri hazine bakanlığına bağlı ofac’in (yabancı varlıkları kontrol ofisi) yayınladığı bir listedir ve bu listede uyuşturucu kaçakçılığı, terörizm, savaş suçları ile ilgili kişi, kuruluş ya da gemilerin isimleri yer alır. Uluslararası iş yapan ya da bu tarz islere aracılık eden kurumlar (mesela bankalar), bu listeyi takip etmek, işlemin taraflarının listede olup olmadığını kontrol etmekle yükümlüdürler.
15 Soruda ABD’nin İran’a Yönelik Yaptırımlarına İlişkin
Sıkça Sorulan Sorular Rehberi
1-ABD’nin yaptırımları kabaca neyi hedefler?
ABD’nin İran’a Yönelik Ticari Yaptırımlarının hedefleri kabaca aşağıdaki gibidir.
• İran’ın petrol ve petrokimya satışını engelleyerek ülkenin dövize erişimini kısıtlamak,
• İran’ın başta silah sanayisindeki kritik maddelere erişimini kısıtlamaya çalışmak,
• İran’ın ülke içindeki üretimini sürdürülebilir olmaktan çıkarmak ve bu üretimin
artmasını engellemek,
• Dünyadaki tüm finansal kuruluşların yaptırım kapsamı ürünlerde İran’la ticarete
aracılık yapmasını engellemek,
• İran’da yabancıların yatırımını olabildiğince aza indirmek.
ABD’nin İran’dan döviz çıkışını artıracak nihai ürünler ile yaptırım kapsamı dışında kalan ve
insani ticaret olarak bilinen gıda, ilaç, tıbbi cihaz ve hijyen ürünleri konusunda yaptırımlar
konusundaki ticarete önemli oranda esneklik sağladığı görülmektedir. Bununla birlikte,
firmanızın ABD yaptırımlarından etkilenip etkilenmeyeceği hususunda kapsamlı bir
değerlendirme yapmanızda fayda bulunmaktadır.
2-ABD yaptırımları hangi sektörleri hedefler?
Birinci Faz: 6 Ağustos 2018’de Devreye Yeniden Giren Yaptırımlar
- ABD banknotlarının İran Hükümeti tarafından alınıp satılması,
- İran’ın altın ve diğer değerli metallerle ticaret yapması,
- Finansal ve ticari işlemlerde İran Riyali’nin kullanılması, İran toprakları dışında İran
Riyalinin fon ve hesaplarda tutulması, - İran devletinin dışarıdan borçlanması veya borçlanmasının kolaylaştırılmasına aracılık
edilmesi, - Doğrudan veya dolaylı olarak, İran grafiti, hammadde veya yarı mamul şeklinde
alüminyum, çelik, kömür ile entegre sanayi çözümüne yönelik yazılımların arzı ve
transferi, - İran lüks mallarının ABD’ye ithalatı,
- İran’a yolcu uçağı satışları,
- İran otomotiv sektörüne yönelik yaptırımlar.
İkinci Faz: 5 Kasım 2018’de Devreye Alınan Yaptırımlar
Bu tarih sonrasında özetle KOEP sonrasında istisna tanınan tüm ikincil yaptırımlar yeniden
uygulamaya geçirilmiş ve yaklaşık 700 kişi, banka ve kurum SDN listesine alınmıştır. 5
Kasım 2018 sonrasında;
- National Iranian Oil Company (NIOC), Naftiran Intertrade Company (NICO) ve
National Iranian Tanker Company (NITC) başta olmak üzere, petrol, petrol ürünleri
ve petrokimya ürünleri satın alınması, - Liman işleticileri, enerji, gemi taşımacılığı ve gemi inşa sektörleri (ISIRL, South
Shipping Line Iran ve iştirakleri dahil), - Üçüncü ülke bankalarının İran Merkez Bankası ile etkileşime girmesi (İran Merkez
Bankası’nın yurtdışında tuttuğu rezervlere erişimi dahil), - İran Merkez Bankası ve diğer İranlı finansal kuruluşlara finansal mesajlaşma hizmeti
sağlanması, - Sigortalama hizmetleri, sigorta veya reasürans temin edilmesi (durum tespiti istisnası
dahil), - İran’ın enerji sektörüyle etkileşim, ABD tarafından İran’a yönelik yaptırımların ihlali
kapsamında değerlendirilerek birincil ve ikincil yaptırımlar sözkonusu gerçek ve tüzel
kişilere uygulanacaktır.
10 Ocak 2020 tarihli Başkanlık Kararnamesi ile özetle;
- Daha önceki sektörlere ilave olarak İran’ın tekstil, madencilik, inşaat sektörleri ve
imalat (sonrasında finans sektörü de eklenmiştir) faaliyetleri de yaptırımlar kapsamına
alınmış, - Bu sektörlerde faaliyet gösteren kişiler, bu sektörlerle ilgili kullanılan her türlü mal
veya hizmeti İran’dan/İran’a satışına/tedarik edilmesine veya transfer işlemlerine
bilerek dahil olanlar, bu kişilere her türlü finansal, maddi veya teknolojik mal veya
hizmeti temin edenler, bu kişilerin sahipliğinde veya kontrolündeki veya
doğrudan/dolaylı olarak bu kişiler için hareket eden kişilerin ABD’deki mal
varlıklarına el konulmasını, bu kişilerin sahipliğindeki bir değerin ABD’li kişilerin
eline geçmesi halinde dondurulması talimatı verilmiş, - Ayrıca, tüm bu kişilere bankacılık hizmeti sağlayan, aracılık yapan ABD dışındaki
finansal kuruluşların ABD’de bulunan muhabir hesaplarına yönelik müeyyideler
uygulanması kararlaştırılmış, - Tarım ürünleri, gıda, ilaç ve tıbbi cihaz sektörleri yaptırımlardan istisna tutulmaya
devam edilmiş ve ABD Hazine Bakanlığı’na, Dışişleri Bakanlığı ile danışarak İran’ın
başka sektörlerini de yaptırımlara dahil etme imkanı verilmiştir.
3- Yaptırımlar belirtilen sektörlerdeki tüm işlemleri mi kapsıyor?
Yaptırımlar yukarıda belirtilen tüm sektörleri kapsıyor ama bazı durumlarda bu sektörlerin de
istisnaları olabilir. Bu istisnalarla ilgili İran’daki yerleşik Müşavir ve Ataşeliklerimizle
temasta kalınması gereklidir. Bununla birlikte kabaca denilebilir ki, İran’dan döviz çıkışına
izin verir mahiyetteki riskli olmayan nihai ürünler için ABD yaptırımları açısından herhangi
bir sorun bulunmamaktadır.
Halihazırda yaptırımların dışında kalan sektörler, insani ticaret denilen gıda, ilaç, tıbbi cihaz,
hijyen ve temizlik ürünleri sektörleridir. Burada da bazı istisnalar sözkonusudur. Örneğin
gıda hammaddesi satılan İranlı firma, bu ürünü işleyip ihraç ediyor ve döviz elde ediyorsa
işleminiz yaptırım kapsamına girebilir. Bu alanlarda yaptığınız işlemlerde de İranlı
muhatabınızın SDN ve diğer listelerde olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Diğer bazı alanlarda yaptırım olmasa bile yine sıkıntı ile karşılaşmanız olasıdır. Örneğin,
İran’a satılan nihai ürün halindeki otomobil veya otobüs yaptırım kapsamında değildir.
Bununla birlikte, bu ürünü İran ordusuna satarsanız yaptırım kapsamına alınabilirsiniz. Her
durumda, İran’daki alıcının ve nihai kullanıcının kontrolünün yapılması gereklidir. Diğer bir
örnek ise lastik üzerinden verilebilir. Örneğin lastik fabrikaya satılmaz, nihai tüketiciye satılırsa serbesttir. Bu demek değildir ki, lastiği sattığınız kişii veya lastiğin son kullanıldığı
alanı kontrol etmeniz gerekmez. Son kullanıcı ve alıcı mutlaka kontrol edilmelidir.
Yaptırımlara ilişkin farklı yorumların olduğu alanlar bulunabilmektedir. Örneğin ahşap
elektrik direği tarım ürünü olarak addedilip yaptırıma tabi olmazken, metal elektrik direği
yaptırıma tabi olmaktadır. Dolayısıyla bu yorum farklılıklarını ortadan kaldırmak için
kurumsal firmaların yaptırım danışmanlık şirketlerinden hizmet aldığı veya kendi
bünyelerinde yaptırımlara uyum ofisleri oluşturduğu görülmektedir. Yaptırımları uygulayan
otorite ABD Hazine Bakanlığı olduğundan dolayı, Vaşington Ticaret Müşavirliği ile
yaptırımlara ilişkin danışmanlık sağlayan firmalara ilişkin temasa geçilmesinde fayda
bulunmaktadır.
4- İranlı firmaya yaptırımların uygulandığı alanda bir ürün veya hizmet satmak
istiyorum. Bu yasal mı, değil mi?
İran’a ülkemizin taraf olduğu bir yaptırım yoktur. BM’nin ve AB’nin yapmak istediğiniz işle
ilgili uyguladığı bir yaptırım bulunmamaktadır. Dolayısıyla İran’la iş yaparken yaptığınız
işlem yasaldır. Bununla birlikte, yaptığınız işlem ABD yaptırımları açısından firmanız için
riskler doğurabilir. Ürün veya hizmet yaptırım kapsamında olmasa bile, alıcının SDN
Listesinde veya diğer listelerde olmaması ve nihai kullanıcı sorgulaması yükümlülüğü
gönderici üzerindedir.
5- ABD yaptırımı ihlal ettiğimi anlasa bana ne yapabilir?
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının yapmak istediğiniz işi de kapsaması nedeniyle
firmanıza yönelik ABD tarafından uygulanabilecek olası yaptırımlar sözkonusu olmaktadır.
ABD Yaptırımları iki türlüdür.
a. Birincil Yaptırımlar: ABD’li gerçek ve tüzel kişileri (yeşil kart sahipleri dahil),
ABD’nin yurtdışında yatırımı olan şirketlerdeki çouğunluk hissesinin ABD’lilerde
olduğu şirketleri bağlar. Yaptırımların ihlali halinde hapis cezasına kadar varan
işlemler olabilir.
b. İkincil Yaptırımlar: TR gerçek ve tüzel kişileri de dahil olmak üzere diğer ülke
vatandaşlarını bağlar. ABD’nin yaptırımları ihlal ettiğini belirlediği gerçek ve tüzel
kişilere yönelik uygulanabilir. Eğer SWIFT sisteminde dolar kullanımı, şirketin ABD
sistemlerini kullanarak (internet sitesinin domain ve hostingi bile olabilir) bu işlemleri
yapması durumunda birincil yaptırımlara tabi kılınır. Bu da demektir ki, yaptırım
ihlali nedeniyle ABD üzerinden geçen para transferlerinize el konulabilir veya işlemi
yapmaktan ABD’li finansal kuruluş imtina eder veya parayı göndericiye iade eder.
6- ABD Yaptırımları nasıl takip ediyor?
En önemli takip SWIFT üzerinden yapılmaktadır. Dolayısıyla hiçbir şekilde Dolar
kullanılmaması gerekli. Bunun dışında farklı istihbari kaynaklar kullanarak da yaptırımları
uygulayabiliyor. Ayrıca, üçüncü kişilerin ihbarı kaynaklı da yaptırım incelemesi
yapılabiliyor.
7- Yaptırım işlemi nasıl belirleniyor?
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının ABD’li veya diğer ülke vatandaşları tarafından
ihlalinin belirlenmesinde “belirgin işlem” kıstası uygulanmaktadır. OFAC bir işlemin belirgin
işlem olup olmadığına karar verirken belge ve durumların tümünü dikkate almakta olup,
aşağıdaki ölçütler doğrultusunda karar vermektedir.
- Boyut, sayı, işlemin sıklığı,
- Şekil, karmaşıklık, işlemin ticari amacı,
- Yönetim kademesinin işlemin tekrarı üzerindeki farkındalık düzeyi,
- İşlem ve bloke edilmiş kişi arasındaki bağ,
- İşlemlerin amacının yasaya uygunluğunun etkisi,
- İşlemlerin aldatıcı/yanıltıcı eylemleri içerip içermediği,
- ABD Hazine Bakanlığı’nın vaka bazında değerlendireceği diğer nedenler.
Bir vakanın belirgin olarak addedilip addedilemeyeceği, vakanın kendine has durumuna bağlı
olmaktadır.
Burada unutulmaması gereken husus, 40 bin dolarlık tek bir işlemle de yaptırım
uygulanabileceğidir. Bir firmanın yaptırıma tabi tutulması en iyi ihtimalle firmanın ve
ortaklarının banka hesabı açamayacak, dolayısıyla ticari faaliyeti sürdüremeyecek duruma
gelmesidir
8- Bu hususlara rağmen İran’la ticaret sürdürülebilir mi?
İran’la ticareti sürdürmek imkansız değildir. Yaptırımlar ticareti durdurmaz, sadece riskini ve
maliyetini artırır. Firmalarımızın yaptırımlara rağmen İran pazarında yer alabilme hususunda
- Ticarete konu ürünün yaptırımlar rejimi kapsamındaki konumu,
- İran’da ticaret yapılacak kişi ya da kurumların kim olduğu (SDN Listesine
bilhassa dikkat edilmesi), - ABD ile ilişkilerinin düzeyi,
- Firma sahiplerinin ABD vatandaşlığı (Green Card dahil),
- Firma sahiplerinin veya firmanın ABD’de varlıklarının olup olmadığı,
- ABD’li gerçek veya tüzel kişilerin firma ortakları arasında yer alıp almadığı,
- ABD’li finansal kuruluşlardan firmaya yönelik kredi akışının olup olmadığı,
- Firmanın SDN Listesine alınması durumunda bunun firma açısından ne gibi
sorunlar doğurabileceği, - Ticaretlerinde para transferinin nasıl olacağı, konularında kapsamlı bir
değerlendirme yapması
uygun olacaktır.
9- Sarraflık kanalı ile TR’ye gelen ihracat bedelinin muhasebeleştirilmesinde
sıkıntı olur mu?
Olmaz. Ülkemizde İran’a yapılacak ihracat gelirinin ülkeye getirilmesi zorunluluğu
bulunmamaktadır. Muhasebe kayıtlarında bu hususta herhangi bir sorunla
karşılaşılmamaktadır. Ticaretin önemli bir kısmı sarraflık mekanizması kanalıyla olmaktadır.
Sarraflık mekanizmasının bölgede yaygın bir şekilde kullanıldığı bilinmektedir.
Öte yandan, ABD’li yaptırım otoritelerinin sarraflık mekanizmasının kullanılmaması için çok
ciddi uyarıları bulunmaktadır. Bu uyarıların göz ardı edilmesi durumunda gerçek veya tüzel
kişilere yönelik yaptırım ihtimali ortaya çıkmaktadır.
10- Banka kanalıyla bu parayı ülkemize getirebilir miyim?
Ülkemizdeki bankalar yaptırım uygulanan bir alanda para transferine aracılık etmez.
11-İkinci bir şirket kursam veya kurdursam, faturayı ona kessem, o şirket İran’a
ihracat yapsa olur mu? Malı İran’a göndermeden başka bir ülkedeki firmaya
göndersem, yaptırımlardan etkilenmez miyim?
ABD, ilk veya ara satıcının son kullanıcı kontrolünü (end user) hem TR’de hem İran’da
yapmasını beklenmekte, İran’la iş yapan firmalardan basiretli bir tüccar gibi davranmasını
istemekte, bilmiyordum mazeretine sığınmasını kabul etmemektedir. Malı başka bir ülkeye
gönderip, oradaki aracı şirket vasıtasıyla İran’a geçişini sağlasanız bile ABD tarafından
yaptırımlara ilişkin olarak nihai kullanıcı sorgulaması yapmış olmanız yine beklenir.
12- ABD yaptırımları kaç yıl geriye dönük olabiliyor?
ABD’nin yaptırımlara ilişkin işlemlerinde konu işlemin herhangi bir koğuşturma veya
soruşturmaya tabi olmaması kaydıyla beş yıllık zaman aşımı bulunmaktadır. Bununla birlikte,
yaptırımın konusuna göre zaman aşımı süreleri değişebilmektedir.
13- Specially Designed Nationals and Persons (SDN) Listesi Nedir?
ABD, İranlı bazı kişi, şirket ve kurumları SDN adı verilen listeye eklemekte ve bu kişilerle
ticari işleme girişen üçüncü ülke vatandaşlarına da yaptırım uygulayabilmektedir. Firmaların
işlem yaptığı muhataplarının da SDN listesinden kontrol etmesi önerilmektedir. SDN
Listesinin haricinde de yasaklı kişi ve kurum listeleri bulunmaktadır.
14-İran’da mukim Ticaret Müşavirlik veya Ataşelikler SDN listesi kontrolü
yapabilir mi?
Müşavirlik ve Ataşeliklerin böyle bir hizmeti bulunmamaktadır. Bu hizmet için kapsamlı
yazılım hizmeti temin eden firmalar bulunmaktadır. Firmaların İran’la ticarete aracılık eden
bankaların yaptırımlara uyum bölümleriyle temasa geçmesinde fayda olabilir.
15- Yukarıdaki sorulara ilişkin tüm bilgileri geniş bir şekilde nereden elde
edebilirim?
Aşağıdaki bağlantıda ABD yaptırımları, ssektör raporları ve firma listelerine ilişkin tüm
bilgiler bulunmaktadır. Takıldığınız hususlarda Müşavirlik ve Ataşeliklerimizle
- tahran@ticaret.gov.tr
- urumiye@ticaret.gov.tr
- tebriz@urumiye.gov.tr
üzerinden tekrar temasa geçebilirsiniz.
https://ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati/guney-asya/iran/raporlar/musavirlik-raporlari
Kaynak/Source: https://www.oaib.org.tr/tr/sirkuler-2020-12564.pdf
Warning! Bu sitedeki herhangi bir içerik tamamen Business.Blog by sametsahin.com.tr ‘ ye aittir. www.sametsahin.com.tr bağlantısını aktif link olarak kaynak göstermek şartı ile copy+paste yapabilirsiniz. Site içeriği DMCA® tarafından tescillendi ve korunmaktadır. Aktif link şeklinde kaynak göstermeden alıntı yapmak etik yayın kuralları ile bağdaşmamakla birlikte ilgililer hakkında “5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında” suç duyurusunda bulunulacaktır.
